Marijn van Middelaar is consultant bij Talent&Pro en projectmanager bij een pensioenverzekeraar. Als consultant binnen de business unit Pensioen & Leven heeft hij de afgelopen jaren veel operationele ervaring opgedaan bij diverse opdrachtgevers. De tijd was rijp voor een stap richting change management. Daarom sprak Marijn de wens uit om als product owner of projectmanager aan de slag te gaan. Zonder bewezen ervaring in een van deze rollen, maar met inmiddels flink wat kennis van de processen en systemen binnen het pensioenwezen is hij nu als projectmanager medeverantwoordelijk voor het opzetten van een nieuw administratiesysteem bij Lifetri. Daar krijgt hij te maken met veel verschillende professionals. In dit interview deelt hij zijn kennis over de toegevoegde waarde van de product owner.
Wat doet een product owner?
Een product owner voegt waarde toe aan een product of dienst binnen een bedrijf. Dat is je primaire verantwoordelijkheid. Je werkt samen met een scrum master en development team vanuit de Scrum-methodiek. Daarbij ben jij verantwoordelijk voor het bepalen van de visie en strategie én voor het formuleren van de behoeftes en vereisten aan het product. Dit doe je door zogeheten product backlog items te creëren. Deze product backlog items worden vervolgens opgepakt door het development team, waarbij het development team zelf bepaalt hoe dit het beste uitgevoerd kan worden.
Goed om te weten is dat agile werken en scrum echt vanuit de IT komt, maar tegenwoordig veel breder ingezet wordt binnen het bedrijfsleven. In de pensioenbranche wordt bijvoorbeeld veel met IT gedaan om de dienstverlening te verbeteren. Dat gebeurt dan vaak aan de hand van de scrum-methodiek. Denk aan de digitalisering van informatie, maar ook het gebruik van klantportalen zodat deelnemers zelf zaken kunnen regelen. Maar je kunt ook veel andere zaken “agile” en “scrum” organiseren, zoals operationele processen. Een van onze grootste opdrachtgevers werkt in de uitvoering soms agile, bijvoorbeeld bij de afhandeling van polismutaties.
“De product owner zorgt ervoor dat het product of de dienst binnen die markt daadwerkelijk waarde heeft.”
Welke opleidingen kun je volgen om product owner te worden?
De opleiding Agile Scrum Foundation is een goed begin. Die kun je via de Talent&Pro Academy volgen. Met deze opleiding leer je wat “agile” werken inhoudt. Scrum is een van de manieren waarop je dat kunt doen. Binnen de scrum-methodiek onderscheiden we het ontwikkelteam, de scrum master en de product owner. De laatste twee zijn echt twee verschillende functies, die verschillende vaardigheden vergen. Voor de product owner is de opleiding PSPO de beste vervolgstap.
Het is daarnaast handig om kennis te hebben van de inhoud en ontwikkelingen binnen jouw markt. De product owner zorgt er tenslotte voor dat het product of de dienst binnen die markt daadwerkelijk waarde heeft. En wanneer dat zo is bepaal je natuurlijk niet zelf. Je haalt informatie op bij interne stakeholders en klanten. Wat is de visie van het bedrijf en waar wil je naartoe met je dienstverlening? Maar vooral ook de klanten zijn heel belangrijk natuurlijk. Die wil je tevreden stellen met producten die zaken makkelijker en duidelijker maken en daarmee dus waarde toevoegen. Binnen de pensioenen en levensverzekeringen heb je bovendien te maken met veranderende wetten en regels. De producten en diensten die je levert moeten dus tijdig gecommuniceerd en aangepast worden om “compliant” te blijven. Dit zorgt voor druk, maar ook voor kansen om je dienstverlening continu te verbeteren. Actuele kennis van zaken hebben is dus essentieel. Als product owner bij een pensioenuitvoerder is het bijvoorbeeld handig om op de hoogte zijn van de inhoud van het Pensioenakkoord.
Kun je een voorbeeld noemen van het effect van het Pensioenakkoord op het werk van een product owner?
Zeker. Binnenkort is het bijvoorbeeld mogelijk voor deelnemers om 10 procent van de waarde van hun pensioen af te kopen op hun pensioendatum, lump sum. Je ontvangt dan een bedrag in een keer, wat wel tot gevolg heeft dat je periodieke uitkering verlaagd wordt. Stel je bent product owner van de applicatie waarin die aanvraagmogelijkheid geboden wordt. Wat zijn dan de technische benodigdheden voor het systeem en wat zijn precies de wettelijke eisen en verplichtingen die in de applicatie verwerkt moeten worden? Die breng je door middel van product backlog items in beeld voor het developmentteam, zodat zij precies weten wat er in het deelnemersportaal moet staan aan informatie en keuzemogelijkheden.
Wat zijn de belangrijkste skills van een Product Owner?
Ik denk dat je over een breed pakket aan competenties moet beschikken. Stakeholdermanagement is een belangrijke. Je spreekt veel mensen en ontvangt input van stakeholders die van waarde is voor het product. Vervolgens moet je de lijnen uitzetten. Wat kunnen we op welke termijn realiseren, en wat heeft prioriteit? Daaruit volgt ook dat je goed verwachtingen moet kunnen managen. Soms is er ook sprake van verschillende belangen. Dan moet je uitleggen waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt. Uitstekende communicatieve vaardigheden komen dan goed van pas.
Daarnaast moet je een visie hebben op de toekomst en strategisch kunnen denken. Dat helpt je beter bepalen wat een product waardevol maakt. In sommige organisaties is daarvoor meer ruimte voor een product owner dan in andere. Soms ben je vooral een soort projectmanager die meer de strategie en visie uitvoert dan zelf bedenkt. Vanuit de Scrumtheorie moet je als “PO” heel autonoom zijn, maar dat is in de praktijk niet altijd zo. Het belangrijkste is dat alle kwaliteiten die nodig zijn voor de ontwikkeling van een product binnen een scrumteam aanwezig zijn. Soms is daar bijvoorbeeld nog een business analist voor nodig, maar dat is lang niet altijd het geval.
Moet een product owner ook technisch onderlegd zijn en IT-kennis hebben?
Dat is niet verplicht, want je bent primair verantwoordelijk voor het prioriteren van acties die uitgevoerd moeten worden om een product of dienst te verbeteren voor de gebruikers. Het team van developers heeft daarbij de vrijheid om de technische inrichting te bepalen. Als je over programmeerkennis beschikt en de “taal” spreekt kun je misschien iets beter uitleggen wat nodig is, maar daartegenover staat dat je het developmentteam ook in de weg kunt zitten.
Waarom is de functie van product owner zo interessant volgens jou?
De rol van product owner is interessant omdat je continu bezig bent met de ontwikkeling van een product of dienst. Je merkt op de werkvloer dat veel mensen elke dag hard werken om dingen fijner en slimmer te maken voor klanten, burgers of deelnemers. Als product owner ben je fulltime bezig om voor een grotere groep mensen precies dat te doen. Je hebt dus meer impact. Je helpt mensen niet een voor een, maar zorgt met de oplevering of livegang van een nieuwe functionaliteit in een app bijvoorbeeld dat soms wel duizenden mensen tegelijk geholpen zijn.
“Je hoeft niet altijd ervaring te hebben om toch die toffe opdracht te krijgen. Dat is zo fijn aan het traineeship.”
Hoe word je van trainee product owner bij Talent&Pro?
Kiezen voor het Traineeship Product Owner is een goede eerste stap. Als je eenmaal op opdracht zit en je laat zien dat je projecten kunt opzetten, dan kom je sneller bij die opdracht van product owner. Dat betekent wel dat je zelf je hand moet opsteken als zich de kans voordoet om een nieuw initiatief op te pakken. Door te laten zien dat je verantwoordelijkheid durft te nemen onderscheid je jezelf niet alleen in positieve zin, het biedt je ook de nodige ervaring in projectondersteuning- en management. In zo’n projectomgeving kom je ontzettend veel waardevolle competenties tegen. Een opdracht als PMO (Project Management Ondersteuner) is een goede opstap naar een opdracht als product owner. Van een dag meelopen met een product owner op opdracht leer je ook al ontzettend veel.
Hoe heb jij je huidige opdracht binnengehaald?
Mijn vorige opdracht was bij Stater, een dienstverlener voor de hypothecaire markt die een portefeuille van 310 miljard euro beheert. Daar was ik teamleider. Een derde van mijn werk bestond uit operationele ondersteuning, een derde uit coaching en ontwikkeling van het team en een derde uit projectmatige werkzaamheden. Ik werkte bijvoorbeeld mee aan de ontwikkeling van een inlogportal voor hypotheeknemers. Ik ben daarbij aangehaakt om de wensen en behoeften van klanten toe te lichten en input te geven over de vormgeving van de functionaliteiten. Voor weer een andere opdracht ben ik betrokken geweest bij het opzetten van een heel nieuw team bij een van onze opdrachtgevers, van inregelen van de werkprocessen tot rapporteren over de SLA (Service Level Agreement, red.). Dit soort voorbeelden kon ik aanhalen bij mijn intake voor de huidige rol als projectmanager. Je hoeft niet altijd ervaring te hebben om toch die toffe opdracht te krijgen. Dat is zo fijn aan het traineeship.
